Temel Bilim Nasıl İşe Yarar ?
Çocukken plastik arabaları kızdırılmış bıçaklar ile kesip içlerine elektrik motorları gömüp yürütür, bu işleri yaparken öğrendiğim şeyleri de deney defterime yazardım. Kullandığım kızdırılmış bıçaklar da dahil olmak üzere sahip olduğum tüm malzemeyi "deney torbamda" tutardım. Özellikle kızdırılmış metaller ya da lehim tabancam torbaya girmeden önce doğal olarak soğumayı beklemek durumundaydı. Bu bana zaman kabettiriyordu. Bunun için kızgın metallerin soğumalarını beklemek yerine onları suyun altına tutup süreci hızlandırmak istedim. Bu başarılı sayılabilecek bir yöntemdi fakat bıçaklar suyun altında birkaç saniye kaldıktan sonra dahi yeterince soğumuyordu. Yapabileceğim bir şey yoktu. Suyun altına tutmaktan daha iyi bir fikir gelmiyordu aklıma.
Plastikleri kesmek için kullandığım bıçaklarımı ocakta ısıtıp, kullandıktan sonra suyun altına tutup deney torbama koymaya devam ettikce ilginç bir şeyin farkına varmaya başladım: bıçaklar suyun altına girdikten sonra her geçen gün biraz daha fazla ve hızlı soğuyordu. Belli bir sayıdaki kullanımdan sonra biçaklari suyun altından hızla geçirip aniden elime dokundurduğumda dahi "buz gibi" soğuk olduklarını farketmeye başladım: metalin ısı iletkenliği onlarca kat artmıştı. Bunu kontrollu deneylerle tekrar tekrar teyyid ettim (annemden habersiz :D). Isıtıp su ile aniden soğutmak, kullandığım cins metallerin ısı iletkenliklerini artırmakta idi. Bu bilgiyi daha sonra soğutucu yaparken hatırlayacaktım.
Yukarıda anlatılanı bileşenlerine ayrıştıralım ve nasıl çalıştığını kavrayalım:
En baştaki amaç ile sonuçta üretilen bilgi arasında hiçbir(?) bağ yok. Temel bilimlerin işe yarama yolu bu şekilde özetlenebilir mi ?
Plastikleri kesmek için kullandığım bıçaklarımı ocakta ısıtıp, kullandıktan sonra suyun altına tutup deney torbama koymaya devam ettikce ilginç bir şeyin farkına varmaya başladım: bıçaklar suyun altına girdikten sonra her geçen gün biraz daha fazla ve hızlı soğuyordu. Belli bir sayıdaki kullanımdan sonra biçaklari suyun altından hızla geçirip aniden elime dokundurduğumda dahi "buz gibi" soğuk olduklarını farketmeye başladım: metalin ısı iletkenliği onlarca kat artmıştı. Bunu kontrollu deneylerle tekrar tekrar teyyid ettim (annemden habersiz :D). Isıtıp su ile aniden soğutmak, kullandığım cins metallerin ısı iletkenliklerini artırmakta idi. Bu bilgiyi daha sonra soğutucu yaparken hatırlayacaktım.
Yukarıda anlatılanı bileşenlerine ayrıştıralım ve nasıl çalıştığını kavrayalım:
- Amaç: oyuncak arabaların içine motor takip onları yürütmek
- Amaca yönelik atılan adım: bıçak kızdırıp plastik kesmek
- Bu adımın gerektirdiği teknoloji: hızlı soğuyan bıçaklar
- Bu teknoloji için önerilen çözüm: suda soğutmak (ucuz, guvenilir, kolay)
- Çözümün uygulanması sonucunda beklenmedik biçimde gözlenen: metallerin ısı iletkenliklerinin arttırılabileceği
- Bu beklenmedik ikincil "icadın" kullanım alanı: soğutucu tasarımı
En baştaki amaç ile sonuçta üretilen bilgi arasında hiçbir(?) bağ yok. Temel bilimlerin işe yarama yolu bu şekilde özetlenebilir mi ?
Comments
Post a Comment